Transkripsiyon Alfabesi: Klavyeye Atanması ve Kullanımı

Transkripsiyon Alfabesi: Klavyeye Atanması ve Kullanımı

Dr. Necati İşler | Sunum Tarihi: 14 Ocak 2023 21:00 | Çevrim İçi

Necatiisler Fontu: İNDİR

Transkripsiyon

Transkripsiyon, bir alfabede mevcut seslerin/harflerin bazı özel işaretler kullanılarak başka bir alfabenin harflerine dönüştürülüp onlarla gösterilmesini ifade eder. Arapça metinlerin, Arap alfabesinin kullanıldığı Farsça ve Urduca metinlerin ve aynı alfabeyle yazılmış Türkçe metinlerin Latin harflerine dönüştürülmesi şeklinde uygulanır. Bu tür metinlerin Latin harfleriyle yazılmasına “Latinizasyon”, bu duruma getirilmiş metinlere “Latinize” denilir. Teoride yazı çevrimi karşılığında “transkripsiyon” ve “harf çevrimi” anlamında transliterasyon diye anılan iki yöntem söz konusudur. Transkripsiyon usulünde her harfe karşılık bir harf kullanılır. Arap alfabesinde sesli harfler bulunmadığından bu yöntemde ünlüler çeviriye yansıtılmaz: ”من عيّر أخاه بذنب لم يمت حتى يعمله“: “Mn ‘yyr ’ḫh b-ẕnb lm ymt ḥtty y‘mlh” gibi. Transliterasyon yönteminde ise okuyuş ve telaffuza yansıyan harflerin karşılanması esas olduğu için Arap alfabesindeki ünlüler (harekeler) bu yöntemde karşılık bulur: “Men ʿayyere eḫâhu bi-ẕenbin lem yemüt ḥattâ yaʿmelehû” gibi. Bu yöntem daha yaygın görülür ve transkripsiyon denince bu uygulama akla gelir. Anılan metinlerin orijinal harfleriyle (Arap harfleri) yazılması esas olmakla birlikte gerek Türkiye’de gerekse diğer ülkelerde eserlerin Latin alfabesine çevrilmesi bir bakıma ihtiyaç halini almıştır ve özellikle şarkiyatçılar için bir zorunluluk olmuştur.

Kaynak: İsmail Durmuş, “Transkripsiyon “, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/transkripsiyon (14.01.2023).

İSNAD Çeviri Yazı Alfabesi/Transkripsiyon

Osmanlıca metinlerin neşrinde çeviri yazı (transkripsiyon/transliteration) alfabesi mutlaka kullanılmalıdır. Diğer bilim alanlarında hazırlanan akademik çalışmalarda ise eser adlarının ve gerektiğinde kavramların yazımında bu alfabenin kullanılması tavsiye edilmektedir. Arapça eser adlarının yazımında İSNAD^[1] UNICODE transkripsiyon alfabesi kullanılabilir. İngilizce olarak hazırlanan metinlerde ise transliteration alfabesi yaygın olarak kullanılmaktadır.^[2]

İSNAD Atıf Sistemi Çeviri Yazı Alfabesi; Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük,^[3] Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi^[4] ve Encyclopaedia of Islam Three’den^[5] istifade edilerek hazırlanmıştır.

Türkçe latinizasyonda kelime sonu ünlülerinin harekeleri gösterilir; İngilizcede ise gösterilmez.

Türkçe metinde: Faysalü’t-tefrika | İngilizce metinde: Fayṣal al-tafriqa

Kaf ve gayın harfinden sonra gelen ünlünün kalın olarak uzatılması için hem Türkçe hem de İngilizce metinlerde düz çizgi (-) kullanılır.

Türkçe metinde: Kāsım, Gālib | İngilizce metinde: Qāsım, Ghālib.

PELTEK SE: Word dosyasında “Ekle/Simge/ Tüm Simgeler/Yazı Tipi/İSNAD Font’tan ilgili harf seçildikten sonra ‘Kısayol Tuşu Ata’ komutu ile istenilen harfe kısayol atanabilir. “Peltek Se” harfine kısayol atanmasında ise yukarıdaki yol takip edilir ancak “Yazı Tipi” sekmesinin yanında yer alan “Alt Küme” içinden “Özel Kullanım Alanı” seçilir ve orada bulunan ilgili harfin kısayol ataması yapılır.

YARDIM KILAVUZU: Transkripsiyon İşaretleri (DİA-ISNAD) ve Bilgisayar Klavyesine Tanımlanması | Doç. Dr. M. Abdülmecit Karaaslan

Kaynak: İSNAD Atıf Sistemi, https://www.isnadsistemi.org/guide/isnad2/akademik-yazim/25-ceviri-yazi-alfabesi-transkripsiyon/